31 października 1517 roku skromny, niemiecki ksiądz na drzwiach kościoła w Wittenberdze wywiesił dokument, który zmienił bieg historii. Minęło już ponad pięć wieków, odkąd Marcin Luter przeciwstawił się doktrynie i praktyce swojego kościoła, domagając się jego reformy. W jednej ze szczególnie pamiętnych scen stanął przed cesarzem i odważnie oświadczył, ryzykując własnym życiem: „Oto stoję. Nie mogę postąpić inaczej. Niech mi Bóg pomoże”.
Luter nie był jednak sam. Reformacja nie dotyczyła jednej lub kilku wielkich postaci – Lutra, Kalwina, Zwingliego – ale ogromnego ruchu chrześcijańskiego, charakteryzującego się silnym przekonaniem, odwagą i radością, który jednak kosztował życie wielu mężczyzn i kobiet. Ruch ten zasiał ziarno, które nadal w XXI wieku przynosi owoce.
Marcin Luter był nie tylko otoczony reformatorami w Niemczech, ale również mniej znanymi bohaterami wiary z całej Europy np. Heinrich Bullinger, Hugh Latimer, Lady Jane Grey, Theodore Beza, Peter Martyr Vermigli i inni.
Aby docenić reformację przygotowaliśmy 31-dniową podróż po krótkich biografiach wielu jej bohaterów, zachęcając Państwa do zapoznania się z ich życiorysami.
Radykalny reformator Conrad Grebel 1498–1526
Wizja kościoła Conrada Grebela, radykała wśród radykałów, jest dziś znana większości współczesnych środowisk ewangelikalnych. Jednak w tamtym czasie uczyniła go ona wyrzutkiem, nie tylko wśród rzymskiego katolicyzmu, ale nawet wśród reformatorów.
Grebel urodził się w 1498 roku w znanej rodzinie w Zurychu. W 1524 r. Grebel rozpoczął karierę uniwersytecką w Bazylei, co wydawało się obiecującym początkiem. Sprawy przybrały jednak zły obrót, gdy różnice zdań między Grebelem a jego nauczycielem, oraz jego awantury i rozwiązły tryb życia sprawiły, że ojciec postanowił odsunąć go od nauki. Ukarany powrócił do domu w Zurychu, gdzie dołączył do małej grupy humanistów studiujących grekę, hebrajski i łacińską Biblię pod kierunkiem Ulricha Zwingli.
Rok później życie Grebela zmieniło się. Ożenił się z kobietą z niższej klasy, co spowodowało dalsze zerwanie z rodziną, w tym czasie dostąpił też nawrócenia, o czym świadczy dramatyczna zmiana jego stylu życia. Nie trzeba było długo czekać, by Grebel stał się jednym z najbardziej entuzjastycznych zwolenników Zwingliego i zyskał reputację utalentowanego świadka ewangelii.
Spór i niesława
Nieco ponad rok później, w październiku 1523 r., między oboma mężczyznami zaczął wbijać się klin. Winowajcą była msza. W publicznej dyspucie obaj mężczyźni opowiedzieli się za zniesieniem mszy, ale kiedy Zwingli dostrzegł, że radni miejscy nie są gotowi posunąć się tak daleko, ustąpił. Było to nie do pomyślenia dla Grebela, który uważał, że słowo Boże musi być przestrzegane bezzwłocznie. Obie strony poczuły się zdradzone: Grebel uważał, że Zwingli zgodził się zrobić to, co potępił jako okropne (czyli kontynuowanie odprawianie mszy), a Zwingli uważał, że Grebel był niewdzięczny i stawiający wysokie wymagania.
Spór ten dotyczył sedna jednej z najgłębszych różnic Grebela z reformatorami głównego nurtu. Pytanie pozostało: przed kim odpowiada kościół? Grebel był przekonany, że radni miejscy nie powinni mieć wpływu na kościół i jego praktykami – co więcej, nie powinni mieć autorytetu nad samym słowem Bożym. Z drugiej strony, nie uważał też, że kościół powinien mieć wpływ na państwo i sprzeciwiał się obowiązkowej dziesięcinie itp. Nasiona kiełkowały – rozdziału kościoła od państwa. Dla nas ta odrębność jest tak oczywista, jak powietrze, którym oddychamy. Dla tamtego okresu była to rewolucja.
Rzymska kąpiel wodna
Ostatnim gwoździem do trumny w relacjach Grebela z reformatorami głównego nurtu była kwestia chrztu niemowląt. Grebel miał nadzieję, że Zwingli przychyli się do jego przekonania, że tylko wierzący dorośli powinni być chrzczeni, ale tak się nie stało.
17 stycznia 1525 r. Zwingli wezwał do publicznej debaty, aby wymusić rozstrzygnięcie tej kwestii. Do Grebela dołączyli Felix Manz i George Blaurock, którzy opowiedzieli się po stronie chrztu osób wierzących. Ostatecznie rada miejska zgodziła się ze Zwinglim i nakazała grupie Grebela zaprzestanie spotkań w celu studiowania Biblii. Nakazano również, aby wszystkie nieochrzczone niemowlęta zostały przyniesione do chrztu lub wygnane. Córka Grebela miała wówczas dwa tygodnie i, według słów Grebela, „nie została jeszcze ochrzczona i wykąpana w rzymskiej łaźni wodnej”. Nie będzie też, dopóki Grebel będzie oddychał, co nie potrwało długo.
Kilka dni po debacie Grebel spotkał się w domu Felixa Manza z wygnanymi radykałami i udzielił pierwszego chrztu dorosłemu Blaurockowi, żonatemu byłemu księdzu. W kolejnych miesiącach Grebel głosił ewangelię „pokutujcie i zostańcie ochrzczeni” w St. Gall. Około pięćset osób zareagowało właśnie w ten sposób.
Grebel został aresztowany i uwięziony w październiku 1525 roku. Po ucieczce z więzienia przez rok, kontynuował głoszenie ewangelii. Zmarł na dżumę zaledwie kilka miesięcy później.
Głoś i bądź posłuszny
Siłę leżącą u podstaw działań i reform doktrynalnych Grebela można by streścić w ten sposób: głoś i bądź posłuszny słowu bez ustępstw. Mówiąc jego własnymi słowami, Gorliwie staraj się głosić tylko Słowo Boże, ustanawiaj i broń tylko Bożych praktyk. Szanuj jako dobre i słuszne tylko te, które jasno są opisane w Piśmie Świętym. Odrzuć wszystkie teorie, słowa, praktyki i opinie wszystkich ludzi, również własne. Nawet w sytuacji, gdy może oznaczać to wygnanie lub coś gorszego.
Autor Abigail Dodds