31 października 1517 roku skromny, niemiecki ksiądz na drzwiach kościoła w Wittenberdze wywiesił dokument, który zmienił bieg historii. Minęło już ponad pięć wieków, odkąd Marcin Luter przeciwstawił się doktrynie i praktyce swojego kościoła, domagając się jego reformy. W jednej ze szczególnie pamiętnych scen stanął przed cesarzem i odważnie oświadczył, ryzykując własnym życiem: „Oto stoję. Nie mogę postąpić inaczej. Niech mi Bóg pomoże”.
Luter nie był jednak sam. Reformacja nie dotyczyła jednej lub kilku wielkich postaci – Lutra, Kalwina, Zwingliego – ale ogromnego ruchu chrześcijańskiego, charakteryzującego się silnym przekonaniem, odwagą i radością, który jednak kosztował życie wielu mężczyzn i kobiet. Ruch ten zasiał ziarno, które nadal w XXI wieku przynosi owoce.
Marcin Luter był nie tylko otoczony reformatorami w Niemczech, ale również mniej znanymi bohaterami wiary z całej Europy np. Heinrich Bullinger, Hugh Latimer, Lady Jane Grey, Theodore Beza, Peter Martyr Vermigli i inni.
Aby docenić reformację przygotowaliśmy 31-dniową podróż po krótkich biografiach wielu jej bohaterów, zachęcając Państwa do zapoznania się z ich życiorysami.
Szczęśliwy profesor – Zacharius Ursinus 1534-1583
Początek Katechizmu Heidelberskiego (1563) stanowi jedno z najbardziej donośnych wyznań wiary w całej historii chrześcijaństwa:
P: Jaka jest twoja jedyna pociecha w życiu i śmierci?
O: To, że nie należę do siebie samego, ale należę ciałem i duszą, zarówno w życiu, jak i w śmierci, do mojego wiernego Zbawiciela Jezusa Chrystusa.
Katechizm Heidelberski został opracowany przez zespół autorów na zlecenie niemieckiego elektora Fryderyka III (1515 – 1576), pobożnego protestanckiego księcia we wczesnych dekadach niemieckiej reformacji. Głównym autorem katechizmu był profesor Uniwersytetu w Heidelbergu Zacharius Ursinus.
Pokorny reformator
Ursinus był uczniem Filipa Melanchtona, który z kolei był jednym z kluczowych uczniów wielkiego niemieckiego reformatora Marcina Lutra. Luter zmarł w 1546 roku. Jako młody człowiek w latach pięćdziesiątych XV wieku Ursinus podróżował po wielu głównych stolicach europejskiej reformacji, spotykając się z genewskim Janem Kalwinem i innymi kluczowymi przywódcami reformowanymi.
W tym czasie niemieccy reformatorzy byli głęboko podzieleni w kwestiach teologicznych, takich jak dokładna postać Wieczerzy Pańskiej. Gdy skromny Ursinus został powołany na profesora w Heidelbergu w 1561 roku, oświadczył: „Och, gdybym mógł pozostać ukryty w narożniku!”. Ale Bóg powołał Ursinusa do Heidelbergu, aby pomógł zabezpieczyć dziedzictwo Reformacji.
Pocieszyciel z Heidelbergu
Katechizm Heidelberski został opublikowany anonimowo, ale większość współczesnych obserwatorów przypisuje Ursinusowi wiodącą rolę w jego napisaniu. Jego nacisk na doktrynę wyznawców teologii reformowanej uczynił go jednym z najbardziej wpływowych katechizmów ery reformacji.
Katechizm Heidelberski został szybko przetłumaczony na wiele innych języków, w tym na angielski w 1572 roku. Pod względem rozgłosu w świecie anglojęzycznym przewyższyło go jedynie Westminsterskie Wyznanie Wiary, opracowane w Anglii w następnym stuleciu. Jednym z powodów, dla których Katechizm Heidelberski odniósł taki sukces, jest to, że używał ujednolicającego języka w spornych kwestiach, takich jak te związane z Wieczerzą Pańską. Ursinus nie chciał zaostrzać podziałów wśród protestantów.
Jak przystało jednak na kalwinistyczne przekonania Ursinusa, katechizm maluje ponury obraz stanu ludzkości poza Chrystusem. W pytaniu i odpowiedzi (Q&A) 5 katechizmu Ursinus mówi nam (opierając się na wielu biblijnych odniesieniach), że jesteśmy „z natury podatni” na nienawiść do Boga i bliźniego. Q&A 8 pyta, czy jesteśmy „tak zepsuci, że całkowicie niezdolni do czynienia dobra”. Ursinus odpowiada, że tak, jesteśmy tak zepsuci, „chyba że jesteśmy odrodzeni przez Ducha Bożego”.
I odwrotnie, życie odkupione przez Boga jest życiem w świętości, zadowoleniu i niewypowiedzianej radości aż po wieczność. Pocieszenie zawarte w pierwszym pytaniu pochodzi ze świadomości wielkiej głębi naszego grzechu, wielkiego wybawienia, jakie Chrystus przynosi od „niedoli” i gniewu, z jakim mamy do czynienia z powodu tego grzechu, oraz wielkiej wdzięczności Bogu, jaką przynosi poznanie naszego wybawienia. Ursinus wyjaśnia, że nasza „nowa natura” w Chrystusie jest „głęboką radością w Bogu przez Chrystusa oraz miłością i radością życia zgodnie z wolą Bożą w pełnieniu dobrych uczynków”. Dla Ursinusa radość z naszego odkupienia jest podstawą świętego życia.
Dziedzictwo radości
Pomimo wysiłków Ursinusa na rzecz zjednoczenia zwaśnionych frakcji protestanckich, następca Fryderyka III usunął go i innych wykładowców wyznania kalwińskiego z wydziału w Heidelbergu w latach siedemdziesiątych XVI wieku. Ursinus znalazł zatrudnienie w reformowanej akademii niedaleko Heidelbergu. Zmarł w 1583 r. w wieku 48 lat.
Wydając Katechizm Heidelberski i publikując obszerne wykłady broniące teologii stojącej za katechizmem, Ursinus pozostawił bogate zbiory biblijnych instrukcji dla przyszłych pokoleń wierzących. Nauki Ursinusa do dziś budzą wiele radości, między innymi ze względu na wielkie dzieło, jakiego Bóg dokonał za jego pośrednictwem i za pośrednictwem całej rzeszy reformatorów.
Autor Thomas S. Kidd