31 października 1517 roku skromny, niemiecki ksiądz na drzwiach kościoła w Wittenberdze wywiesił dokument, który zmienił bieg historii. Minęło już ponad pięć wieków, odkąd Marcin Luter przeciwstawił się doktrynie i praktyce swojego kościoła, domagając się jego reformy. W jednej ze szczególnie pamiętnych scen stanął przed cesarzem i odważnie oświadczył, ryzykując własnym życiem: „Oto stoję. Nie mogę postąpić inaczej. Niech mi Bóg pomoże”.
Luter nie był jednak sam. Reformacja nie dotyczyła jednej lub kilku wielkich postaci – Lutra, Kalwina, Zwingliego – ale ogromnego ruchu chrześcijańskiego, charakteryzującego się silnym przekonaniem, odwagą i radością, który jednak kosztował życie wielu mężczyzn i kobiet. Ruch ten zasiał ziarno, które nadal w XXI wieku przynosi owoce.
Marcin Luter był nie tylko otoczony reformatorami w Niemczech, ale również mniej znanymi bohaterami wiary z całej Europy np. Heinrich Bullinger, Hugh Latimer, Lady Jane Grey, Theodore Beza, Peter Martyr Vermigli i inni.
Aby docenić reformację przygotowaliśmy 31-dniową podróż po krótkich biografiach wielu jej bohaterów, zachęcając Państwa do zapoznania się z ich życiorysami.
Z życia pastora – październikowe podróże z bohaterami reformacji nr 12/31
Pierwsza Dama we Francji – Marie Dentière 1495–1561
Urodzona w 1495 roku w szlacheckiej rodzinie w Tournai we Francji, Marie Dentière była dobrze wykształcona, wstąpiła do klasztoru augustianek (który był zakonem Lutra) i prawdopodobnie służyła w nim jako przeorysza na początku lat dwudziestych XVI wieku. Urzeczona teologią Marcina Lutra, Marie opuściła klasztor w 1525 roku i przeniosła się do Strasburga, aby oficjalnie dołączyć do aktywnego ruchu reformacyjnego. W tym samym roku podjęła drugi radykalny krok, poślubiając byłego księdza, Simona Roberta.
Wyrzeczenie się celibatu duchownych i pochwała radości małżeństwa opisana w Piśmie Świętym stały się ważnymi tematami w posłudze Marii, zwłaszcza w jej kontrowersyjnych próbach nawrócenia zakonnic w Genewie. Jeden z Reformatorów napisał, że Maria i Simon Robert „byli pierwszym francuskim małżeństwem, które przyjęło posługę duszpasterską w Kościele Reformowanym”. Para miała pięcioro dzieci. Robert zmarł w 1533 roku. W 1535 r. Maria poślubiła Antoine’a Fromenta, innego reformowanego pastora, a rodzina przeniosła się do Genewy.
W Genewie
Większość tego, co wiemy o Dentière, a nie jest to wiele, pochodzi z trzech przypisywanych jej dokumentów. Pierwszy z nich opisuje wydarzenia z lat 1532-1536 w Genewie z punktu widzenia reformatorów. Dentière mogła być pierwszą protestancką pisarką, która przedstawiła relację naocznego świadka tamtych burzliwych czasów i była jedną z pierwszych kobiet, jeśli nie pierwszą, która wyartykułowała i broniła reformowanej teologii w języku francuskim.
Marie Dentière była jednak nie tylko historykiem, ale także wyrazistą, zapaloną ewangelistką. Kochała i szanowała Biblię, była zaniepokojona tym, że Kościół katolicki ukrywał z niej tak wiele przed ludźmi i głosiła, że każdy człowiek, w tym kobiety, powinien być w stanie czytać cenne i chwalebne słowa Boga dla siebie.
Zreformowana nauczycielka?
Najbardziej znanym i kontrowersyjnym dziełem Dentière’a był list do królowej Nawarry, zatytułowany „Najbardziej pożyteczny list”. List ten jest solidną biblijną obroną teologii reformowanej i odważnym atakiem na Kościół katolicki.
Jest to żywiołowe i wciągające dzieło, które wykazuje niezwykłą wiedzę biblijną i teologiczne zrozumienie. Niepokoje społeczne, jakie wywołał, doprowadziły do aresztowania drukarza i zniszczenia większości wydrukowanych egzemplarzy dzieła. Jej list nie tylko potępiał rzymski katolicyzm i nie tylko został napisany przez kobietę, ale Dentière broniła również równego prawa kobiet do bycia teologami i nauczycielami.
Napisała: „Albowiem to, co Bóg dał wam i objawił nam, kobietom, nie bardziej niż mężczyźni powinniśmy to ukrywać i zakopywać w ziemi. I chociaż nie wolno nam głosić kazań w publicznych zgromadzeniach i kościołach, nie zabrania się nam pisać i napominać się nawzajem z gorliwą miłością”.
Kalwin i Maria
Chociaż Maria zdecydowanie wspierała i broniła przywódców reformowanych, w tym Jana Kalwina, Kalwin był wyraźnie zirytowany, przynajmniej we wczesnych latach jej posługi, jej otwartym sposobem bycia, teologicznymi ambicjami i otwartą krytyką męskiego przywództwa duchownego.
Jednak do 1561 roku, w którym zmarła Maria, napięcie między nimi opadło, a szacunek i uznanie Kalwina dla Marii wyraźnie wzrosły. Poprosił ją nawet o napisanie przedmowy do jego drukowanego kazania na temat kobiecej skromności z 1 Listu do Tymoteusza 2:8-12. Być może ironicznie można by argumentować, że Kalwin poprosił ją o nauczanie na temat fragmentu biblijnego, który wyraźnie jej tego zabraniał.
Jedyne kobiece imię na murze w Genewie
Dla Marie Dentière zdumiewająca wiadomość o zbawczej łasce i doniosłe przesłanie o równości wobec Boga były prawdami, które zostały stłumione przez Kościół katolicki i musiały być ogłaszane z dachów przez każdego, kto widział je na własne oczy w Słowie Bożym.
Nie ma wątpliwości, że brakowało jej tego, co ówcześni uważali za odpowiednią kobiecą skromność i pokorę, ale ponieważ jej pasja była rozpalana przez strony Pisma Świętego, jej pisma poruszały i zmieniały serca nie tylko w jej czasach, ale także w naszych czasach. W 2002 roku Marie Dentière stała się jedyną kobietą, której imię zostało wyryte na słynnej Ścianie Reformatorów w Genewie.
Autor Adrien Segal